JAD (Joint Application Design)
JAD, yeni
bilgi sistemlerinin geliştirilmesi sırasında gereksinimlerin toplanması için
uygulanan ve iteratif geliştirme yaklaşımının önemli parçalarından biri olan hızlandırıcı
çözüm tekniğidir.
Amacı;
fikir birliği ile kabul edilmiş sistem gereksinimlerini ortaya çıkarmak maksadıyla
yapılandırılmış Workshop’lar ile geliştirme aşamasında yer alacak olan IT ve
Business tarafını bir arada tutmak olan JAD, Tony Crawford ve Chuck Morris (IBM) tarafından 1977’de dağınık sistemlere ait gereksinimleri
elde etme metodu olarak tasarlanmıştır. 1980 yılında IBM Canada JAD yaklaşımını
kabul etmiş ve işlemiştir.
1984 yılında IBM, JAD
yaklaşımını biçimlendirmiş ve JAD tanıtım broşürünü yayınlamıştır. 1980’lerin
sonuna doğru birçok şirket analiz ve tasarım aşamaları için JAD Workshop’larını
uygulamaya almıştır. Daha sonraları Tony Crawford tarafından JAD-Plan geliştirilmiş ve JAR yani Joint Apllication Requirements ortaya çıkmıştır. JAD ve JAR bir arada işlemeye devam etmiştir.
JAD
metodunun yıllar içerisinde prototipleme elementlerini, Case kavramını içinde
barındırmak üzere evrimleşmeye devam etmesi üzerine bazı insanlar artık Jad’ın
sadece bir yaklaşım değil bütün bir geliştirme süreci olduğunu düşünmeye
başlamış ve “Joint Application Development” olarak adlandırmaya başlamışlardır.
Fakat ne yazık ki JAD, tanımlama, analiz ve tasarım alanlarında
biçimlendirilmiştir.
Ne Zaman Daha Etkin Kullanılır?
·
Yeni Sistemlerde
·
Mevcut Sistemin İyileştirmesi Sürecinde
·
Sistem Değişim Süreçlerinde
·
Sistem Alım Süreçlerinde
Katılımcılar
Scrum’da olduğu gibi JAD
metodunda da katılımcılar mevcut. Katılımcı rolleri şu şekildedir;
·
Executive Sponsor – Proje Yürütme Sponsoru
·
JAD Facilitator – Workshop Yöneticisi
·
Documentor – Yazıcı (Scribe)
·
Business Users – Business Tarafı Kullanıcısı /
Experti (Bilir Kişisi)
·
Technical Support ya da System Expert – Sistem
Bilir Kişisi
o (İstenildiği
takdirde) Outside Experts – Eğer istenilirse dışarıdan çağırılan danışman/bilir
kişi
·
Observers – Gözlemciler
Dilerseniz şimdi bu her bir
rolün ne amaçla JAD Workshop süreci içerisinde yer aldıklarına kısaca
değinelim.
Executive Sponsor – Proje Yürütme Sponsoru
Proje yürütme sponsoru, işi yaptıracak organizasyondan
gelen proje ile ilgili karar almada en yüksek yetkiye sahip kişidir. Bu kişi,
işi yaptıracak organizasyonun proje lideri, CIO’su ve bazı maddeler ya da
durumlar için kısıtlı yetkili CEO’su olabilir.
Proje yürütme sponsoru, Workshop yöneticisi (Teh
Facilitator) ile birlikte projeye start vermek üzere çalışabilir ama ikisinin
arasındaki fark, startı verecek olan kişinin Proje yürütme sorumlusu olmasıdır.
Executive Sponsor Sorumlulukları:
- Sistem tarafından adres gösterilmiş olan alanda en yüksek yetkiyi ve sorumluluğu kabul etmelidir.
- Proje için vizyon belirlemelidir.
- En yüksek karar alıcı kişi olarak iş politikalarındaki çatışmaları çözmelidir.
- JAD işleminin sonuçlarıyla onur duyabilecek kadar iyi bir iş çıkartabilmelidir.
- Proje takımının, doğru Business tarafı kullanıcılarıyla çalıştıklarına emin olmalıdır.
- Müşteri destek ekipleriyle iletişime geçen kişi olmalıdır.
Executive Sponsor, müşterinin gözüyle JAD işleminin
kredibilitesini veren kişidir. JAD işlemi süresinde Workshop yöneticisine
(Facilitator) güven vermelidir. JAD işlemi süresine katılmayabilir olan tek
katılımcıdır.
JAD Facilitator – Workshop Yöneticisi
JAD sürecinin başarısı ya da başarısızlığı Facilitator’ün
süreci ne kadar iyi ya da kötü yönettiği ile yakından alakalıdır. Workshop
yöneticisi rolünü üstlenecek olan kişinin, öncelikle mutlaka bu konu ile ilgili
eğitim almış olması gerekmektedir. Bunun yanı sıra yine kişinin, JAD sürecinde
kullanılacak olan araçlarla ve teknolojiler ile ilgili yüksek derecede bilgiye sahip
olması gerekmektedir. Workshop yöneticisi ayrıca JAD takımı içerisinde yer alan
birçok farklı tipte kişilik ile son derece efektif bir diyalog kurması
gerekmektedir.
JAD Facilitator Sorumlulukları:
- JAD aktivitelerini organize etmeli ve planlamalıdır.
- JAD sürecinin rehberi olmalıdır.
- Anlaşmazlıkları çözmelidir.
- Takımın odak noktasından sapmamasını sağlamalıdır.
- Süreç içerisindeki görüşmelerden, tartışmalardan çıkan sonuçları analiz ederek, süreç içerisinde belli kararlar alabilmelidir.
- JAD sürecinden menfaat çıkarma çabasında olmamalıdır.
Bu rolü üstlenecek olan kişinin en kritik özelliği
tarafsız olması olmalıdır. Facilitator’ün takım içerisindeki yansız ve
güvenilir rehberliği ile JAD süreci katılımcılarının her biri kendi işlerini
çok daha iyi açıklama / izah etme şansını elde edeceklerdir. Süreç içerisinde
Facilitator, karar verme aşamasını katılımcılara sorular sorarak yönetir. Tüm
katılımcılardan fikirlerini alır bu fikirlerin yürütülen proje amacına uygun ve
odaklı olduklarını teyit eder. Süreç sonunda Facilitator’ün amacı; tüm
katılımcıların kendi fikirlerinin alınmış olduğunu ve yapılan işin ortak
müşterekte çıkmış olduğunu bilmeleridir.
Documentor - Yazıcı (Scribe)
JAD süreci içerisinde yazıcılar (bu şekilde
adlandırılıyorlar), JAD Facilitator’ün
tarafsız asistanı görevini üstlenirler. Yazıcıların işi; tartışmalar/görüşmeler
ve tasarım süreçleri esnasında konuşulanları ya da alınan kararları not
almaktır. Alınan notlar sadece bunlardan ibaret olmalıdır.
Yazıcı not alabilmek için genellikle kişisel bilgisayar
kullanır. Eğer, Development araçları kullanılıyor ise birden fazla yazıcı ele
alınabilir. Bir tanesi notlar ve prototip güncellemelerini tutması için diğeri
ise Development aracını kullanması için.
Business Users – Business Tarafı Kullanıcısı / Experti (Bilir Kişisi)
Tüm kullanıcılar kendi işlerini gruba layıkıyla anlatmak
zorunluluğundadırlar. Projeye uygun Business kullanıcıları sistem tasarımını
daha yüksek kalitede ortaya koyabilirler. JAD süreci içerisinde grupta bulunan
kullanıcıların birbirleri arasında herhangi bir rütbe farkı yoktur.
Business Kullanıcısı Sorumlulukları:
- JAD sürecinin esas odak noktasını belirlemelidirler.
- İş uzmanlıklarını sunarlar. (Business Expertise)
- İşin stratejik, taktiksel ya da operasyonel yönünü temsil etmelidirler.
- Projeden etkilenen tüm majör kullanıcı gruplarını temsil etmelidirler.
- Organizasyonun tek bir yönünü değil birçok yönünü temsil etmelidirler.
Technical Support ya da System Expert – Sistem veya Teknik Destek Bilir Kişisi
Grup içerisinde bu kişiler IT Temsilcisi olarak da
bilinen kişilerdir. Bu temsilciler, gerek duyuldukları takdirde teknik öneri
veren, mantıksal modellerin ve özelliklerinin geliştirilmesine yardım eden ve
prototip üreten kişilerdir.
Tabi ki bu görevleri yerine getirebilmeleri için JAD
süreci ile ilgili ve bu süreçte kullanılan araç ve metotları çok iyi bilmeleri
gerekmektedir. IT temsilcileri sistemin kilit geliştiricileri arasındadırlar.
JAD imkânlarını müşterilerin iş fonksiyonlarında uzmanlaşmak için kullanırlar.
Ekspertiz olarak hangi seviyede olurlarsa olsunlar karar yetkisine sahip
değillerdir. Sadece öneri ve yardım ve geliştirme eylemlerini
gerçekleştirebilirler.
Sistem veya Teknik Destek Bilir Kişisi (IT Temsilcisi)
Sorumlulukları:
- Müşterilerin düşüncelerini iş gereksinim modellerine dönüştürmeye yardım ederler.
- Tüm teknolojik kısıtların ortaya konulduğuna emin olmak zorundadırlar.
- İşin amacının, önceliklerin ve stratejisini anlamalı ve geliştirmelidirler.
- Veri yetkilendirme, iş analizi, programlama, prototipleme ve ürün yönetimi gibi iş fonksiyonlarını tamamıyla yansıtmalı, ifade etmelidirler.
- Geliştirilecek çözümün bütçeyi aşmadığına, ihtiyaç olduğunda yayına alınabilir olduğuna ve etkin olarak mevcut teknolojilerin avantajlarını taşıdığına emin olmalıdır.
Observers – Gözlemciler
Kısaca gözlemciler, rol isimlerinden de belli olduğu gibi
gerçekten de workshop süreçlerini gözlemleyen ve müşteri ihtiyaçlarını, alınan
kararları öğrenen gruptur. IT projesi takım üyeleri JAD eğitimine girmeden önce
bir JAD sürecinde observer olarak görev alabilirler.
Sorumlulukları:
- İzlemek ve dinlemek.
- Kullanıcı ihtiyaçlarını ve workshop kararlarını öğrenmek.
- Katılımcılarla ve Facilitator ile sadece Workshop aralarında, öncesinde ya da sonrasında iletişime geçmek.
Teşekkürler.
Kaynakça
Joint Application Design
Business Requirements Analysis for Successful Re-engineering
Written by Bill Jennerich
http://www.bee.net/bluebird/jaddoc.htm
Joint Application Development (JAD)
Dave Rottmann
http://www.umsl.edu/~sauterv/analysis/488_f01_papers/rottman.htm#Generic JAD Life
Using JAD for an Iterative Approach to Requirements Management
Written by Joy Matthews
http://www.batimes.com/articles/using-jad-for-an-iterative-approach-to-requirements-management.html
Ozan TÜRK
İş Analisti
0 yorum:
Yorum Gönder