UXD (User Experience Design/Kullanıcı Deneyimi Tasarımı) 1

UXD (User Experience Design / Kullanıcı Deneyimi Tasarımı) Giriş

Merhabalar, bu yazı dizimizde Uxd konusunu inceleyeceğiz. Konuya girmeden ve detaylarına inmeden önce size bir örnekle neyi inceleyeceğimizi anlatmaya çalışacağım. Bu örnekle Ux’in sadece yazılım geliştirme işi için kullanılmadığını hayatımızın her alanında kullanabileceğimizi göstermeye çalışacağım ki yazı dizimizin ilerleyen bölümlerinde göreceğimiz örneklerle de bunu daha iyi anlayacağız.

Hepimizin bildiği gibi, dünya birçok savaşı geride bıraktı. İnanç, toprak, özgürlük, hayatta kalmak vb. bir dizi sebep verebiliriz. Önceleri ilkel araç gereçlerle sürdürülen, teknolojinin ve bilimin yükselmesiyle daha az bilek gücüne dayanan savaşlar.

Baruttan önceki savaşların detaylarını incelediğimizde ve kullanılan gereçlere baktığımızda karşımıza daha çok bilek gücüne dayalı bir mücadele ortaya çıkıyor. Yani hayatta kalmak istiyorsan kılıç veya ok vb. gereçlerden en az birini çok iyi kullanmayı bilmelisin. Güçlü, kuvvetli olmalısın. Örneğin, birden bire savaş meydanında kendini çok güçlü birinin karşısında bulabilirsin ve zayıfsındır/kısasındır, kazanman çok zordur. Yani buradaki her kullanıcı kılıç/ok gibi gereçleri kullanamayabilir. Bu aletleri kullanabilmek bazı özellikler gerektirir. Bu özellikler olmadan savaşa girmek kişiyi hayli zorlu bir duruma sokacaktır. Hiçbir kullanıcı kendisini zor durumda bırakacak ya da hâkim olamadığı bir şeyi kullanmak istemez.

Şimdi bir de durumu savaşan topluluklar gözüyle ele alalım ve topluluk olarak en zayıf ve güçsüz topluluk olduğumuzu düşünelim. Direkt olarak yukarıda bahsedilen şartlarda girilecek olan bir savaşta 1-0 yenik başlayan tarafızdır.

Tüfek İcat Oldu Mertlik Bozuldu

                İnsanoğlu tek atışlı ve doldurulabilir barutlu silahı icat etti. Artık savaş meydanında aniden güçlü birinin karşısına çıktığınızda şansınız neredeyse eşitti. Neden “neredeyse” diye ekleme gereği duydum? Eğer silahınız tutukluk yaparsa veya barutu koyarken çok vakit kaybederseniz yine kaybeden taraftasınız demektir. Ama yine de bir öncekine göre şansınız çok daha yüksektir. Dolayısıyla artık silaha sahip olan her toplumun güçlü ya da zayıf bir diğerine karşı daha çok şansı vardı.

               

Ama barutlu tüfeklerde barutu doldurma zamanı, her atışta yeniden doldurmak zorunda kalmak… Barutu çıkar, tüfeğe doldur, hazırla, nişan al ve ateş et… Çok fazla adım, çok fazla zaman kaybı ve kullanımı kolay değil. Tamamıyla eşit olmak için bize daha rahat taşınabilir, kolay kullanılabilir, anlaşılması rahat bir şeyler lazımdı.

1800’lü yılların ortalarında Samuel Colt’un tek dolumla çok sayıda kurşun atabilen altıpatlar cinsi tabancayı keşfetmesi ile mükerrer atışlı (arka arkaya atış yapabilen) tüfekler ve silahlar üretildi. Namluda hiçbir kalıntı bırakmayıp, mermiye kara baruttan daha yüksek bir hız verebilen yeni tip bir barutun geliştirilmesiyle, mükerrer atışlı ve yarı-otomatik silahlar gerçekleştirildi ve 1890'larda makinalı yapıldı. Birinci Dünya Savaşı sırasında ise, tetiğe her basılışta hem ateş eden hem de otomatik doluş yapan yarı otomatik silahlarla başarılı deneyler yapıldı. 1920' lerde, hafif makinalı tüfeklerle birlikte tam otomatik tüfekler de gerçekleştirildi, ama otomatik tüfekler ancak İkinci Dünya Savaşı'ndan sonra silahlı kuvvetler tarafından kabul edildi. Elektrikle çalışan uçak topları da dâhil olmak üzere, bu kadar çeşitli yarı ya da tam otomatik silahın başarısı, hiç kuşkusuz, metal kartuşlu mermilerin yapımıyla gerçekleştirildi.

Artık hayatta kalmak çok daha kolaydı. Zayıf ya da güçlü iki kişi ellerinde aynı silahı tutuyorlarsa şansları eşitti.

Silah; kullanılabilir, anlaşılır, taşınabilir, kimileri için eğlenceli, akılda kalıcı, kârlı, basit hatta belki de dünya üzerinde kullanımı en basit makine halini almıştı. Bu terimler size bir yerlerden tanıdık geliyor mu?

                                                                             

İşte bizim Uxd (User Experience Design) / Kullanıcı Deneyimi Tasarımı olarak anlatmaya çalıştığımız tam da bu örnekte konuştuğumuz durumdur.

Bir varlık oluşturulur çünkü ihtiyaç vardır. Oluşum bir yerden sonra yenilenmek zorundadır, yenileme çalışmaları onu kullananlar baz alınarak yapılmalıdır. Dolayısıyla ilgili oluşumu deneyimlemiş olan kişiler, yenilemeye yön verecek olan kişilerdir.

Tüm bu yenileme işlemlerinin kullanıcı odaklı olması ve kullanıcıların bu yenileme/geliştirme aşamalarında dikkat ettikleri hususların ortaya net olarak konulduğu ve fazlara ayrılarak profesyonelce incelendiği / analiz edildiği, çıkan sonuçlara göre geliştirme aşamalarının devam ettirildiği, geliştirme aşamasının başından sonuna kadar devam edecek olan test süreçleri ile desteklendiği metodolojiye User Experience Design / Kullanıcı Deneyimi Tasarımı diyoruz.

Yazı dizimizin bir sonraki bölümünde Uxd temel bileşenlerini incelemeye başlayacağız.

Teşekkürler.

Ozan TÜRK

İş Analisti